CIEKAWOSTKI CZYTELNICZE

Dziś polecamy przeczytać ciekawostki o najstarszych księgach.

NAJSTARSZE KSIĘGI      

Złota Księga Etrusków

Data powstania: około VI wiek p.n.e.
Miejsce znalezienia: dolina rzeki Struma, południowo-wschodnia Bułgaria

Jeśli wybierzecie się na wakacje do Bułgarii, koniecznie odwiedźcie Muzeum Narodowe w Sofii. Będziecie mieć okazję zobaczyć prawdopodobnie najstarszą kompletną książkę świata – Złotą Księgę Etrusków. Odnaleziono ją w dolinie rzeki Struma w południowo-wschodniej Bułgarii i liczy sobie około 2,5 tysiąca lat.

Jest to sześć złotych płytek spiętych złotymi obręczami, zapisanych w języku etruskim, którego do tej pory naukowcy nie zdołali całkowicie odczytać – nieznane jest znaczenie większości słów w tym języku. Na niektórych tabliczkach ujrzycie ilustracje: harfę, syrenę, żołnierzy i jeźdźca. Prawdopodobnie książka została stworzona na pogrzeb arystokraty – wyznawcy orfizmu.

Ten niezwykle cenny artefakt trafił na tereny współczesnej Bułgarii prawdopodobnie dzięki starożytnym kupcom podążającym szlakami handlowymi z Włoch na północ Europy. Muzeum Narodowemu w Sofii książkę przekazał w 2003 roku 87-letni darczyńca z Macedonii.

 Złote tabliczki z Pyrgi

Data powstania: około V wiek p.n.e.
Miejsce znalezienia: starożytny port Pyrgi, Włochy

Kolejna książka wykonana ze szczerego złota zawiera inskrypcje w języku etruskim. Trzy złote tabliczki, z których dwie zapisano w języku Etrusków, a jedną po fenicku, znaleziono w 1964 roku podczas wykopalisk prowadzonych w starożytnym porcie Pyrgi we Włoszech. Ich powstanie datuje się na około 400-500 rok p.n.e.

Na brzegach szczerozłotych kart widoczne są otwory. Naukowcy sądzą, że powstały one na skutek spięcia tych płytek razem. Tabliczki zawierają informację o powierzeniu świątyni w Pyrgii fenickiej bogini Astarte przez tyrana Caere – Thefarie Velianasa.

Tabliczki z Pyrgi można zobaczyć w Narodowym Muzeum Etruskim w Rzymie.

Biblioteka z Nag Hammadi

Data powstania: około IV wiek n.e.
Miejsce znalezienia: Nag Hammadi, Egipt

W 1945 roku dwóch beduińskich chłopów kopało w poszukiwaniu nawozu nieopodal miejscowości Nag Hammadi. Podczas pracy natrafili na gliniany dzban z 13 papirusowymi kodeksami oprawionymi w skórę. Tym samym dokonali jednego z największych odkryć archeologicznych XX wieku.

Naukowcy ocenili, że księgi powstały około 350 roku n.e. Zawierają teksty apokryficzne spisane w języku koptyjskim, m.in. Ewangelię Tomasza, czyli zbiór 114 powiedzeń Jezusa, które miał spisać Tomasz Apostoł. Spośród 51 utworów zapisanych na papirusach, aż 49 było do tej pory zupełnie nieznanych.

Biblioteka z Nag Hammadi jest przechowywana w Muzeum Koptyjskim w Kairze.

Ewangeliarz Św. Kutberta

Data powstania: około VII wiek n.e.
Miejsce znalezienia: katedra w Durham, Wielka Brytania

            Ewangeliarz Świętego Kutberta jest prawdopodobnie najstarszą oprawioną europejską księgą. Uczeni datują jego pochodzenie na VII wiek n.e. Manuskrypt zawiera spisaną po łacinie Ewangelię Świętego Jana.

            Ewangeliarz został znaleziony w 1104 roku w trumnie z ciałem Świętego Kutberta z Lidisfarne, gdy dokonywano przenosin relikwii Świętego. Nie wiadomo jednak, czy była to księga, z której Święty Kutbert korzystał, czy też została stworzona jako dar do grobu.

            W 2012 roku Biblioteka Brytyjska kupiła księgę za 9 milionów funtów i obecnie Ewangeliarz jest udostępniony zwiedzającym w budynku Biblioteki w Londynie.

Rozmyślania przemyskie

Data powstania: około XVI wiek n.e.
Miejsce znalezienia: greckokatolicka kapituła w Przemyślu, Polska

            Nasze zestawienie nie byłoby pełne, gdybyśmy zapomnieli o najstarszej księdze spisanej w całości w języku polskim – Rozmyślaniach przemyskich. Ten sporządzony na początku XVI wieku rękopis opisuje życie Marii i Jezusa, a opiera się nie tylko o tekst Ewangelii, ale i legendy oraz apokryfy. Znajdziemy w nim humorystyczne fragmenty,  np. opowieści o tym, jak Jezus w dzieciństwie pomagał Marii przyprawiać kapustę.

Manuskrypt znajduje się w zbiorach Biblioteki Narodowej i jest anonimowym odpisem starszego utworu, prawdopodobnie pochodzącego z przełomu XV i XVI wieku. Rozmyślania przemyskie.